طرح توجیهی چیست؟

طرح توجیهی چیست؟ تعریف ساده

سند یا طرح توجیهی که با نام‌های دیگری از جمله مطالعه امکان‌سنجی (Feasibility Study) یا برنامه کسب‌وکار (Business Plan) نیز شناخته می‌گردد، نوعی سند مکتوب برای تحلیل و بررسی همه‌جانبه جنبه‌های فنی، مالی، اقتصادی و بازار یک پروژه یا کسب‌وکار محسوب می‌شود. این گزارش به تصمیم‌گیرندگان، از جمله سرمایه‌گذاران، بانک‌ها، نهادهای دولتی و حتی خود کارآفرینان کمک می‌کند تا درباره اجرای طرح، تصمیمی آگاهانه و منطقی اتخاذ کنند.
در واقع، گزارش توجیهی کسب‌وکار یا FS یک ارزیابی جامع و دقیق از ابعاد کلیدی پروژه است که با هدف سنجش عملی بودن اجرای آن تهیه می‌شود. این بررسی همه‌جانبه، عاملی کلیدی در تشخیص احتمال موفقیت طرح و انتخاب مسیر درست برای سرمایه‌گذاری یا اجرا به شمار می‌رود.
در فرآیند تهیه این طرح، کلیه جنبه‌های عملیاتی پروژه بررسی می‌شود تا قابلیت اجرایی بودن پروژه بررسی شود. یکی از بخش‌های مهم در این مسیر، تحلیل منطقی و واضح اطلاعات مرتبط با پروژه یا فرصت سرمایه‌گذاری است. این تحلیل، معمولا شامل ارزیابی نقاط ضعف، نقاط مثبت فرصت‌ها و تمامی تهدیدها می‌شود که به SWOT معروف است و هدف آن شناخت دقیق موقعیت فعلی و آتی کسب‌وکار جهت تدوین راهبردهای موثرتر است.
به این نکته دقت کنید طرح توجیهی تنها جهت کمک به اخذ تصمیم توسط سرمایه‌گذاران تدوین نمی‌شود؛ بلکه نقش مهمی در تضمین موفقیت‌آمیز بودن روند اجرای پروژه نیز دارد. پیش از شروع هر پروژه، مسئولان و صاحبان استارتاپ‌ها باید عواملی را که بیشترین اثرگذاری را بر سرنوشت پروژه دارند، به‌طور دقیق مورد ارزیابی قرار دهند. چراکه دلایل موفقیت یا شکست یک طرح به متغیرهای متعددی وابسته است و گزارش امکان‌سنجی (FS)، یکی از موثرترین ابزارها برای شناخت این متغیرها و انتخاب مسیر درست به شمار می‌آید.

نقشه کسب‌وکار شامل چه بخش‌هایی است؟

یک طرح استاندارد و نقشه کسب‌وکاری که به‌صورت دقیق و کامل طراحی شده باشد، شامل چند بخش مختلف است که عبارتند از:

• معرفی طرح: در این بخش اهداف طرح مشخص شده، مجریان اجرای طرح معرفی می‌شوند و محل اجرای طرح نیز تعیین خواهد شد.
• تجزیه و تحلیل بازار: دومین بخش از یک طرح موفق، بررسی نیازهای بازار، رقبا و مزایای رقابتی و مشتریان هدف برای اتخاذ بهترین تصمیمات است.
• بررسی فنی و اجرایی: در این بخش کلیه امکانات فنی و اجرایی طرح از قبیل ماشین‌آلات، نیروهای انسانی، فضای در اختیار و مورد نیاز و مواد و متریال اولیه مشخص می‌گردد.
• بررسی مالی: دیگر بخش یک طرح استاندارد توجیهی، بررسی وضعیت مالی پروژه از جمله برآورد سرمایه اولیه، هزینه‌های پیش‌رو و در لحظه، پیش‌بینی فروش و میزان سود خالص است.
• تحلیل اقتصادی: از دیگر بخش‌های یک طرح استاندارد می‌توان به بررسی نرخ بازدهی سرمایه (ROI) اشاره کرد. در این بخش که تحلیل اقتصادی نام دارد، پیش‌بینی فروش و سود خالص نیز حائز اهمیت است.
• جمع‌بندی و نتیجه‌گیری: در نهایت با بررسی‌های بالا، توجیه‌پذیری و اجرایی بودن یا عدم توجیه پروژه مشخص خواهد شد.

نوشتن طرح‌های توجیهی چه اهمیتی دارد؟

طرح توجیهی نقشی کلیدی در توسعه کسب‌وکار ایفا می‌کند. این سند، به صاحبان کسب‌وکار کمک می‌کند تا نقشه‌ای مشخص و روشن از مسیر خود داشته باشند. از جمله کارکردهای مهم این طرح می‌توان به شناسایی چالش‌ها و موانع احتمالی که احتمال توقف پروژه را به همراه دارند، اشاره کرد. همچنین این طرح نقش موثری در برآورد دقیق بودجه موردنیاز برای راه‌اندازی یا گسترش یک فعالیت اقتصادی دارد. نوشتن و تنظیم یک طرح استاندارد به‌عنوان نقشه کسب‌وکار از جهات زیر نیز حائز اهمیت است:

• دریافت وام بانکی: با استفاده از طرح‌های توجیهی می‌توان بانک را برای دریافت وام‌ مورد نظر متقاعد کرد.
• اخذ مجوز از سازمان‌ها: دریافت مجوز شروع‌ کسب‌وکار از سازمان‌های مختلف مانند جهاد کشاورزی، سازمان صمت، بهداشت و… نیز به ارائه طرحی استاندارد نیاز دارد.
• جذب سرمایه‌گذاران: یک طرح ایده‌آل، اطلاعات دقیق پروژه را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد تا برای سرمایه‌گذاری ترغیب شود.
• برنامه‌ریزی دقیق برای مجری طرح: طرح‌های توجیهی برای مجریان آن‌ها یا کارآفرینان نیز اهمیت دارند و هزینه‌ها و درآمد پیش‌رو را مشخص می‌کنند.
• کاهش ریسک شکست: یک طرح مناسب با امکان تحلیل دقیق پیش از اجرایی شدن، احتمال ریسک و خطر شکست در پروژه را به کمترین میزان ممکن می‌رساند.